مزاج بلغم

بلغم چیست؟

بدن انسان شامل چهار خلط است. بلغم یکی از خلط‌های چهارگانه و مایعی است که در معده تولید می‌شود و در بدن جایگاه به خصوصی ندارد، در تمام سطح بدن همراه با خون در جریان است.

بلغم در روند طبیعی خود به خون تبدیل خواهد شد. در واقع بلغم خون خامی است که در صورت پخته شدن به خون تبدیل می‌شود. این نوع بلغم شیرین و طبع آن سرد و تر است.

وجود بلغم برای اندام‌های بلغمی مثل مغز و اندام‌های پرحرکت مانند مفاصل ضروری است. زیرا وقتی اندام‌های بدن از جذب مواد غذایی محروم می‌شوند به وسیله حرارتی که بلغم ایجاد می‌کند، نیرو می‌گیرند.

انواع بلغم

به عبارت دیگر بلغم خلطی مایل به زرد یا بی‌رنگی است که از سیر و حرکت گلبول‌های سفید به دست می‌آید و در رگ‌های لنفی جریان دارد. بلغم دو نوع طبیعی و غیرطبیعی دارد:

بلغم طبیعی استعداد آن را دارد که به خون تبدیل شود، زیرا این ماده خون خام و ناپخته بوده و همچنین شیرین و کمی سرد است.

درمان بلغم

بلغم خاصیت رطوبی دارد و در طی غلبه بلغم در بدن، بدن آب زیادی دارد و در نتیجه شخص چاق می‌شود. در اثر غلبه خلط بلغم بدن سرد است و صورت به سفیدی می‌زند.

خوردن مواد غذایی گرم و خشک مانند گوشت شتر و گوشت گنجشک است. همچنین درمان با گوشت گوسفند نیز امکان پذیر است؛ اما به دلیل طبع مرطوبی که دارد زیاد توصیه نشده است.

در درمان غلبه بلغم ، مصرف مواد غذایی با طبع سرد مانند ماست و ماهی اکیدا ممنوع اعلام شده و توصیه می‌شود غذا در ظروف مسی طبخ شود.

قویترین داروی ضد بلغم

حب بلغم یا همان داروی سردی معده امام صادق علیه السلام یکی از قوی ترین داروهای ضد بلغم می باشد که البته باید با اصلاح تغذیه و رعایت سایر تدابیر که بیان شد مصرف شود تا نتیجه مطلوب بدست آورده شود.

نسخه حکیم خیراندیش

نعناء که به عنوان گیاه دارویی گرم شناخته می‌شود، کنترل کننده تن انسان و بیماری‌های ناشی از عدم کنترل و تعادل چهار ماده اصلی بدن (سودا، صفرا، بلغم و دم) است که افزایش یا کاهش هر یک از این چهار عنصر در بدن می‌تواند عامل بیماری جسمی و روحی شود.

دکتر خیراندیش معتقد است که فقط یک درصد از بیمارانی که در طول سال به مطب مراجعه می‌کنند از بیماران با مزاج گرم و بقیه همه از مزاج سرد هستند. وی مصرف خوراک گرم را بهترین کنترل کننده سردی دانست و طبقه بندی و منشا بروز بیماری‌های سرد در معده و دستگاه گوارش می داند.

حکیم خیراندیش افزود که عدم توجه افراد به نحوه مصرف غذا و زمان مناسب آن و موافق فصل، جنس و حال آن‌ها باعث سردی گوارش و در نتیجه ایجاد خلط، سردی کبد، خون و عضلات و بروز بیماری‌های تن و روان می‌شود که ساده‌ترین آن سستی، کرختی و بی‌حالی و پیچیده‌ترین آن روماتیسم است.

راههای دفع بلغم از بدن در طب سنتی

بادکش

برای افرادی که مزاج بلغمی دارند یا دچار غلبه بلغم شدند، هفت جلسه بادکش مناسب است.

استفاده از روغن گرم برای درمان موضعی

در قسمت‌هایی از بدن که بلغم جمع شده است، باید روغن‌های گرم را به شکل موضعی بمالید. این کار باعث می‌شود بلغم در اصطلاح پخته شود. برای نمونه می‌توانید به مدت 40 شبانه‌روز با استفاده از روغن سیاه دانه این کار را انجام دهید.

ادویه‌هایی که برای دفع بلغم بسیار مفید هستند

به طور کل ادویه‌هایی که گرم باشند می‌توانند در دفع بلغم کمک‌رسانی کنند. این ادویه‌ها شامل هل، دارچین، زنجبیل، زیره، زعفران، زنیان، سیر، موسیر و خردل می‌شوند.

سبزی‌هایی که برای پایین آوردن بلغم به بدن کمک می‌کنند

کرفس، نعناع، ریحان، جعفری، ترخون، مرزه، کلم برای این کار کاربرد دارند. همچنین موادی دیگر مانند مارچوبه، نخود، گردو هندی، قدومه شیرازی، کدو حلوایی، لیمو ترش، گندم فواید بسیاری دارد.

استفاده از نوشیدنی‌های گرم

همان‌طور که می‌دانید مصرف زیاد چای یکی از اشتباهاتی است که این روزها تمامی افراد آن را انجام می‌دهند. شما می‌توانید به جای استفاده از این نوشیدنی از چای طبیعی مانند دم کرده دارچین و اندگی دارچین استفاده کنید که برای درمان بلغم بسیار کاربرد دارد.

مصرف ملین طبیعی

تعدادی از بذر گیاهان خاصیت ملین داشته و برای درمان در طب سنتی کاربرد دارد. این بذرها برای رفع بلغم شامل تخم ریحان، تخم شربتی، قدومه شیرازی، خاکشیر و بارهنگ می‌شود.

توجه به سرعت غذا خوردن

یکی از مواردی که باعث افزایش بلغم و سودا در بدن‌های مستعد این موارد می‌شود، سرعت میل کردن غذا است. تند خوردن غذا می‌توانید باعث بلغم و سودا شده که برای بدن زیان دارد.

بلغم غیر طبیعی

بلغمی که نسبت به بلغم طبیعی رقیق‌تر، خام‌تر یا خیلی رقیق یا بسیار غلیظ یا گرم و خشک (شور) یا خشک (صفرائی) یا ترش یا تلخ و گس یا غلیظ و تند است.

استفاده از سویق

یکی از راه‌های درمان استفاده از سویق خشک است. این مسئله در کلام امام صادق علیه السلام نیز وجود دارد که می فرمایند: سه کف سویق خشک را در زمانی که ناشتا هستید استفاده کنید، این کار بلغم و مره (غلبه صفراء و سودا) را از ریشه خشک می‌کند، به طوری که انگار اصلا نبوده  است. (الکافی 6:ص 306 ح 8)

خواب بعد از غذا

پس از غذا خوردن به سرعت نخوابید. پس از میل کردن غذا، به خصوص وعده ناهار نباید خوابید، زیرا این کار باعث افزایش بلغم می شود.

مصرف عسل

شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید افراد دارای مزاج بلغم، بهتر است پیش از خواب یک قاشق عسل میل کنند. همچنین این افراد می‌توانند در مدت زمان 14 روز، به شکل روزانه 14 عدد پسته میل کنند. همچنین برای پنج وعده در طول یک هفته، ارده و شیره انگور مصرف کنند.

توصیه ائمه برای رفع بلغم

از امام صادق (علیه السلام) برای درمان بلغم نقل شده است که چهار چیز نفع دارند؛ اما ضرر ندارند. آویشن و نمک زمانی که باهم استفاده می‌شوند و زنیان و مغز گردویی که باهم استفاده شوند. آویشن و نمک بادها را طرد می‌کنند، یعنی دردها را از قلب طرد کرده و سُدد را باز می‌کنند و بلغم را می‌سوزانند. (مکارم الأخلاق صفحه 191)

امام رضا (علیه السلام) در رساله ذهبیه فرمودند کسی که بخواهد بلغم از بدنش خارج شود، باید هر روز ناشتا در صبح یک مثقال از اطریفل زرد استفاده کند. (الرساله الذهبیه صفحه 42)

وقتی مسواک میزنید، بلغم نازل (کم) می‌شود و موجب خوشبو شدن دهان می‌شود. اگر سرمه بکشید بلغم از بین می‌رود و سبب می‌شود که بینایی جلا یابد. (مکارم الاخلاق صفحه 47)